De mieren (Formicidae) van Vlaanderen.
	Inleiding Atlas Vlaanderen Blauwtjes Bosmieren Checklist Collectie Communicatie Curiosa Databank Determinatiesleutel Fiches Focus op ... Fossielen Gynandromorfen Koloniestichting Laatste update Lieveheersbeestjes Links Literatuur Mierenhandel Nieuwe soort Nieuwe publicaties Plantenluizen Projecten Symbiose Taxonomen Werkgroep	Formicidae : Myrmicinae : Myrmica : Myrmica lobicornis
Myrmica lobicornis Nylander Datum van de beschrijving: 1846 Beschreven door: Nylander, pagina(s) 932. Referentie van de originele beschrijving: Nylander, W., 1846. Adnotationes in monographiam formicarum borealium Europae. Acta Soc. Sci. Fenn. 2: 875-944. Synoniemen: Myrmica denticornis Smith, 1855 Myrmica lobulicornis Nylander, 1856 Myrmica lobicornis var. ardennuae Bondroit, 1911 Myrmica ardennuae var. pyrenaea Bondroit, 1918 Myrmica schencki var. obscura Finzi, 1926, partim Myrmica lobicornis alpina Stärcke, 1927 Myrmica lobicornis angustifrons Stärcke, 1927 Myrmica lobicornis apennina Stärcke, 1927 Myrmica lobicornis lissahorensis Stärcke, 1927 Myrmica schencki var. starki Karavajew, 1929 Myrmica lobicornis foreli Santschi, 1931 Myrmica lobicornis alpestris Arnoldi, 1934 Nederlandse naam: kalme steekmier *** * * * * typebeschrijving** Operaria : obscure rubida sparse flavido-pilosula, capite et abdomine fusco-nigrescentibus, mandibulis antennisque rufescentibus ; capite, thorace et petiolo longitudinaliter striatim profunde rugosis ; antennarum scapo ad basin curvato, supra lobo transversim posito ; metanoti spinis longis. . Long. 1 2/3 - 2 lin. Similis praecedenti, at minus forte robusta, colore jam et scapi formatione alia distincta. Mandibulae pallide ferrugineae apice summo fuscescente. Area frontalis conspicua. Lamina frontalis ut in praecedente, marginibus infra utrinque dilatatis parum reflexis. Antennae obscurius, quam mandibulae, rufae ; scapus lobo compresso antice parum concaviusculo, formae laminae subsemirotundatae, transversim supra flexuram prope basin posito. (Est hic lobus paullo major, compressior, neque oblique positus, sicut in praecedente). Caput lateribus reticulatim rugosum. Thorax et petiolus longitudinaliter crasse scabri, sordide fuscescenti-rubidi ; nodi sculptura rugosa crassa inaequali longitudinali. Pedes sordide ferrugineo-pallescentes. Abdomen apice obsolete pallescens. Femina : fusca sparse flavido-pilosula ; mandibulis apice, antennis et pedibus pallide rufescentibus ; capite, thorace et petiolo longitudinaliter striatim profunde rugosis ; antennarum scapo ad basin curvato, supra lobo transversim posito ; metanoti spinis longiusculis ; alis hyalinis nervis et stigmate dilute cinereo-pallescentibus. - Long. 2½ lin. Similis quoque feminae praecedentis, sed colore et scapo aliter formato mox distincta. Mandibulae apicibus late pallide-rufescentibus. Area triangularis, lamina frontalis et scapus antennarum ut in . Thorax fuscus, pronoto antice inaequaliter crasse rugoso, ceteroquin longitudinaliter crasse striatus, infra et apice obsolete rubido-rufescens. Nodi fusci infra rubido-rufescentes, crasse sublongitudinaliter rugosi. Alae ut in praecedente, sed fere adhuc obsoletius colore cinereo-pallescente dilutissimo tinctae ; anticae long. 2 1/3 lin. Pedes nitidi ferrugineo-pallescentes longe flavo pubescentes. Abdomen apice obscure fusco-rufescente. Beschrijving van het mannetje : Nylander, W. 1849. Adnotationes in monographiam formicarum borealium Europae. Acta Soc. Sci. Fenn. 3: 31. Mas : nigro-fuscus nitidus parce tenuiter flavido-pilosulus, mandibulis, antennis et pedibus testaceo-pallescentibus, scapis, femoribus tibiisque obscuratis ; fronte, pleuris et nodo primo petioli longitudinaliter striatulis ; scapis basi curvatis longitudine tertiae partis totius antennae ; alis hyalinis obsoletissime cinereo-pallescentibus ; pedibus pubescentibus ; corpore fere 5 millimetra longo. Characteribus illis ab affinibus cognitis statim discernendus, M. laevinodi paulo minor. Caput subtilissime in fronte longitudinaliter et alibi granulatim rugosum ; antennae 13-articulatae sparse breviter pilosulae, paululum longiores quam apud M. scabrinodem (multoque nudiores), scapus pallide fuscescens basi subangulatim (fere ut in M. sulcinodi ) curvatus, longitudine articulorum 5 sequentium ; articuli 3-6 aequales parvi, 7-8 sensim majores ; flagellum et apex scapi pallide testacea. Thorax meso-, metapleuris, scutello et metanoto longitudinaliter striatis ; metathorax postice processu obtuseangulato vel subdentiformi utrinque, spatio excavate laevi nitido. Alae ut in M. scabrinodi, fere pallidiores, anticae 4½ millim. longae. Pedes pubescentes olivaceo-pallidi, articulationibus tarsisque testaceo-pallidis. Nodus petioli anterior longitudinaliter parum striatulus posterior laevis. Abdomen saepe apice et marginibus segmentorum paulo pallescentibus. * * * * * Myrmica lobicornis is een donker gekleurde steekmier met een sterke sculptuur. Het is een zeer zeldzame mier die tot voor kort alleen maar gekend was van enkele plaatsen in de Hoge Venen. Ook in Nederland werd deze kalme steekmier pas in 2002 op een tweetal plaatsen in het noordoosten waargenomen. Als oudste vindplaatsen voor België (Hoge Venen) noteren we Hockai en Chaudfontaine (1910-1924) volgens de exemplaren uit de collectie van Bondroit (KBIN - Brussel). Recent werden hieraan drie vindplaatsen toegevoegd: twee hiervan situeren zich eveneens in de Hoge Venen, Elsenborn (2000) en Longfaye (2002). In 2003 werd de eerste waarneming voor Vlaanderen genoteerd, namelijk te Sint-Pieters-Voeren (Alserbos) - Dekoninck et al., 2004. © Bernhard Seifert

De mieren (Formicidae) van Vlaanderen.

Formicidae : Myrmicinae : Myrmica : Myrmica lobicornis

Myrmica lobicornis Nylander

Datum van de beschrijving: 1846
Beschreven door: Nylander, pagina(s) 932.
Referentie van de originele beschrijving:

Nylander, W., 1846. Adnotationes in monographiam formicarum borealium Europae. Acta Soc. Sci. Fenn. 2: 875-944.

Synoniemen:

Myrmica denticornis Smith, 1855

Myrmica lobulicornis Nylander, 1856

Myrmica lobicornis var. ardennuae Bondroit, 1911

Myrmica ardennuae var. pyrenaea Bondroit, 1918

Myrmica schencki var. obscura Finzi, 1926, partim

Myrmica lobicornis alpina Stärcke, 1927

Myrmica lobicornis angustifrons Stärcke, 1927

Myrmica lobicornis apennina Stärcke, 1927

Myrmica lobicornis lissahorensis Stärcke, 1927

Myrmica schencki var. starki Karavajew, 1929

Myrmica lobicornis foreli Santschi, 1931

Myrmica lobicornis alpestris Arnoldi, 1934

Nederlandse naam: kalme steekmier

* * * * *

typebeschrijving

Operaria : obscure rubida sparse flavido-pilosula, capite et abdomine fusco-nigrescentibus, mandibulis antennisque rufescentibus ; capite, thorace et petiolo longitudinaliter striatim profunde rugosis ; antennarum scapo ad basin curvato, supra lobo transversim posito ; metanoti spinis longis.
. Long. 1 2/3 - 2 lin. Similis praecedenti, at minus forte robusta, colore jam et scapi formatione alia distincta. Mandibulae pallide ferrugineae apice summo fuscescente. Area frontalis conspicua. Lamina frontalis ut in praecedente, marginibus infra utrinque dilatatis parum reflexis. Antennae obscurius, quam mandibulae, rufae ; scapus lobo compresso antice parum concaviusculo, formae laminae subsemirotundatae, transversim supra flexuram prope basin posito. (Est hic lobus paullo major, compressior, neque oblique positus, sicut in praecedente). Caput lateribus reticulatim rugosum. Thorax et petiolus longitudinaliter crasse scabri, sordide fuscescenti-rubidi ; nodi sculptura rugosa crassa inaequali longitudinali. Pedes sordide ferrugineo-pallescentes. Abdomen apice obsolete pallescens.
Femina : fusca sparse flavido-pilosula ; mandibulis apice, antennis et pedibus pallide rufescentibus ; capite, thorace et petiolo longitudinaliter striatim profunde rugosis ; antennarum scapo ad basin curvato, supra lobo transversim posito ; metanoti spinis longiusculis ; alis hyalinis nervis et stigmate dilute cinereo-pallescentibus.
- Long. 2½ lin. Similis quoque feminae praecedentis, sed colore et scapo aliter formato mox distincta. Mandibulae apicibus late pallide-rufescentibus. Area triangularis, lamina frontalis et scapus antennarum ut in . Thorax fuscus, pronoto antice inaequaliter crasse rugoso, ceteroquin longitudinaliter crasse striatus, infra et apice obsolete rubido-rufescens. Nodi fusci infra rubido-rufescentes, crasse sublongitudinaliter rugosi. Alae ut in praecedente, sed fere adhuc obsoletius colore cinereo-pallescente dilutissimo tinctae ; anticae long. 2 1/3 lin. Pedes nitidi ferrugineo-pallescentes longe flavo pubescentes. Abdomen apice obscure fusco-rufescente.

Beschrijving van het mannetje : Nylander, W. 1849. Adnotationes in monographiam formicarum borealium Europae. Acta Soc. Sci. Fenn. 3: 31.

Mas : nigro-fuscus nitidus parce tenuiter flavido-pilosulus, mandibulis, antennis et pedibus testaceo-pallescentibus, scapis, femoribus tibiisque obscuratis ; fronte, pleuris et nodo primo petioli longitudinaliter striatulis ; scapis basi curvatis longitudine tertiae partis totius antennae ; alis hyalinis obsoletissime cinereo-pallescentibus ; pedibus pubescentibus ; corpore fere 5 millimetra longo.
Characteribus illis ab affinibus cognitis statim discernendus, M. laevinodi paulo minor. Caput subtilissime in fronte longitudinaliter et alibi granulatim rugosum ; antennae 13-articulatae sparse breviter pilosulae, paululum longiores quam apud M. scabrinodem (multoque nudiores), scapus pallide fuscescens basi subangulatim (fere ut in M. sulcinodi ) curvatus, longitudine articulorum 5 sequentium ; articuli 3-6 aequales parvi, 7-8 sensim majores ; flagellum et apex scapi pallide testacea. Thorax meso-, metapleuris, scutello et metanoto longitudinaliter striatis ; metathorax postice processu obtuseangulato vel subdentiformi utrinque, spatio excavate laevi nitido. Alae ut in M. scabrinodi, fere pallidiores, anticae 4½ millim. longae. Pedes pubescentes olivaceo-pallidi, articulationibus tarsisque testaceo-pallidis. Nodus petioli anterior longitudinaliter parum striatulus posterior laevis. Abdomen saepe apice et marginibus segmentorum paulo pallescentibus.

* * * * *

Myrmica lobicornis is een donker gekleurde steekmier met een sterke sculptuur. Het is een zeer zeldzame mier die tot voor kort alleen maar gekend was van enkele plaatsen in de Hoge Venen. Ook in Nederland werd deze kalme steekmier pas in 2002 op een tweetal plaatsen in het noordoosten waargenomen.

Als oudste vindplaatsen voor België (Hoge Venen) noteren we Hockai en Chaudfontaine (1910-1924) volgens de exemplaren uit de collectie van Bondroit (KBIN - Brussel). Recent werden hieraan drie vindplaatsen toegevoegd: twee hiervan situeren zich eveneens in de Hoge Venen, Elsenborn (2000) en Longfaye (2002). In 2003 werd de eerste waarneming voor Vlaanderen genoteerd, namelijk te Sint-Pieters-Voeren (Alserbos) - Dekoninck et al., 2004.

© Bernhard Seifert

De mieren (Formicidae) van Vlaanderen.

Inleiding

Formicidae : Myrmicinae : Myrmica : Myrmica lobicornis