De mieren (Formicidae) van Vlaanderen.
Inleiding
Microdon
"Aangezien de gastheer Formica lemani tot op heden enkel in de Hoge Venen werd waargenomen, is het zeer waarschijnlijk dat de meeste waarnemingen (zeker voor Vlaanderen) betrekking hebben op M. myrmicae waarvan de larven opgroeien in de nesten van de algemene moerassteekmier." ...
Om hierop een duidelijk antwoord te geven, heeft Frank Van de Meutter (Van de Meutter, F. et al.) hieraan eens extra aandacht geschonken. Het voorkomen van Microdon mutabilis in België werd eerder toevallig vastgesteld door in het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen de collectie van de zweefvliegen te vergelijken met die van de mieren. In de collectie van de zweefvliegen vond men een exemplaar van Microdon mutabilis s.l. dat als larve op 15 maart 1938 gevonden was te Hockai in de Hoge Venen door de heer A. Collaert. Aan dit exemplaar hangt een label dat vermeldt dat de larve in een mierennest werd gevonden. Bij controle van de mierencollectie vond men werksters van Formica lemani die door A. Collaert op dezelfde datum en dezelfde locatie te Hockai werden verzameld. Hieruit volgt de conclusie dat de aanwezige zweefvlieg als Microdon mutabilis s.s. kan geïdentificeerd worden, aangezien het volgens de huidige kennis zeer onwaarschijnlijk is dat ook M. myrmicae in nesten van F. lemani zouden voorkomen. Veldonderzoek in de Hoge Venen bracht geen nieuwe vondsten van M. mutabilis aan het licht. Larven die werden gevonden te Maasmechelen (Ven onder de Berg) in nesten van Myrmica scabrinodis zijn allemaal van M. myrmicae. Rekening houdend met de sterk gewijzigde structuur van de omgeving van Hockai (evenals die van vele locaties in de Hoge Venen) en het minieme dispersievermogen van M. mutabilis gaan de onderzoekers ervan uit dat de soort in België is uitgestorven.
Op 23-5-2009 werden te Rocherath in een nest van Formica sanguinea 18 poppen gevonden van Microdon major. In de periode maart-juni 2009 werden er poppen waargenomen van Microdon analis te Maasmechelen, Eupen, Jalhay en Recht in nesten van niet nader gedetermineerde 'zwarte Lasius mieren' (Van de Meutter, F. et al.).
* * * * *
Poppen van Microdon.
© A. Buschinger
* * * * *
- Barr, B., 1995. Feeding behaviour and mouthpart structure of larvae of Microdon eggeri and Microdon mutabilis (Diptera, Syrphidae). - Dipterists Digest 2: 31-36.
- Beuker, D., 2004. De moerasknikspriet Microdon myrmicae in Nederland (Diptera: Syrphidae). - Ned. Faun. Med. 21: 55-60.
-
Buschinger, A., 1998. Als Wolf im Schafspelz enttarnt: Die Larve der Schwebfliege Microdon. Ameisenschutz aktuell 12: 47-51.
- Elmes, G.W., Barr. B., Thomas, J.A. & Clarke, R.T., 1999. Extreme host specificity by Microdon mutabilis (Diptera: Syrphidae), a social parasite of ants. - Proc. R. Soc. Lond. B 266: 447-453.
- Gammelmo, Ø. & Aarvik, L., 2007. The myrmecophilous fly Microdon myrmicae Schönrogge et al., 2002 (Diptera: Syrphidae) in Norway. - Norw. J. Entomol. 54: 43-48.
-
Schönrogge, K. et al., 2002. When rare species become endangered: cryptic speciation in myrmecophilous hoverflies. - Biological Journal of the Linnean Society 75: 291-300.
-
Schönrogge, K., et al., 2006. Host propagation permits extreme local adaptation in a social parasite of ants. - Ecology Letters 9: 1032-1040.
- Van de Meutter, F., Dekoninck, W., Mortelmans, J., Vantieghem, P. & Wakkie, B., 2009. First confirmed records of Microdon mutabilis and Microdon myrmicae (Diptera: Syrphidae) for Belgium. - Bulletin S.R.B.E./K.B.V.E., 145: 116-120.
- Van de Meutter, F., Vantieghem, P. & B. Wakkie, 2010. Microdon major Andries, 1912: another new Microdon species for the Belgian fauna (Diptera: Syrphidae). - Bulletin S.R.B.E./K.B.V.E., 146: 105-109.
* * * * *