De mieren (Formicidae) van Vlaanderen.
Inleiding
Formicidae : Myrmicinae : Stenamma
Stenamma Westwood
Datum van de beschrijving: 1840
Beschreven door: Westwood, pagina 83.
Referentie van de originele beschrijving:
-
Westwood, J. O. 1840. An introduction to the modern classification of insects; founded on the natural habits and corresponding organization of the different families. "Synopsis of the genera of British Insects." 158 pp. London: Longman, Orme, Brown, Greene & Longmans.
Synoniemen:
- Asemorhoptrum Mayr
- Theryella Santschi
Nederlandse naam: drentelmieren
* * * * *
typebeschrijving
Stenamma Westw. N.G. 92 Steph. Cat. 1 sp. N. G. Westwoodii Steph. Basal joint of antennae long ; abdominal peduncle 2-jointed, first joint long, knotted ; max. palpi 4- jointed, labial 3-jointed ; mandibles broad, oblique, 5-dentate. My fig. 86 11.
* * * * *
De eerste drentelmieren die in België (en Nederland) werden waargenomen, kregen de naam Stenamma westwoodii mee. Nauwkeuriger determinaties van latere vondsten, toonden aan dat Stenamma debile de algemene soort is en er slechts in een zeldzaam geval S. westwoodii wordt aangetroffen. S. westwoodii komt dan ook enkel voor in België, Nederland en het zuiden van Engeland.
In 1993 heeft Dubois aangetoond dat er in Engeland wel degelijk twee verschillende goede soorten sympatrisch voorkomen namelijk S. westwoodii en S. debile. Hij gaat daarbij in op de foutieve beoordeling van Kutter
In de soort-sleutel van het genus Stenamma staat bij H. Kutter:
"Mandibeln zylindrisch mit 3 Zähnen. Apicalzahn besonders gross." ... westwoodii
Bij S. westwoodii zegt Kutter :
"Die Originalbeschreibung von Westwood bezieht sich lediglich auf ein einzelnes Männchen mit einer Mandibel mit 5 Zähnen am Kaurand. Alle Männerchen, welche später in der Literatur erwähnt und beschrieben worden sind, zeigen Mandibeln mit nur 3 Zähnen (z. B. Emery 1916), mit Ausnahme von S. striatula, dessen Männchen 5 Zähnen besitzt. Der Mangel an genugendem Vergleichsmaterial zwingt uns, sich mit dem gegenwärtigen Status zu begnügen."
Kutter ging er dus vanuit dat zijn twee mannetjes uit San Nazarro (noorden van Italië) op basis van het aantal tandjes op de mandibulae, respectievelijk 3 en 5, S. westwoodii en S. striatula waren waarbij hij veronderstelt dat Westwood wel een mannetje had gevonden met een afwijkend aantal tandjes.
De beschrijving van S. westwoodii vermeldt wel degelijk 5 tandjes bij de mannetjes zoals ook te zien is op de illustratie van Westwood (fig. 86 - 13, zie hierboven). De in Europa algemeen voorkomende soort komt niet overeen met de typebeschrijving van Westwood.
S. westwoodii verschilt van S. debile bij de wijfjes in de vorm en sculptuur van de area frontalis en de vorm van de petiolus. Dorsaal gezien is de petiolus is bij S. debile vooraan bijna zo breed als de knoop achteraan terwijl die bij S. westwoodii vooraan duidelijk smaller is. Bij de werksters is de grootte van de facetogen bij westwoodii 0.08 - 0.10 mm) en bij debile 0.08 - 0.21 mm. Een werkster van westwoodii heeft mandibulae met 7 tandjes en de facetogen hebben 4 omatidia op de grootste diameter; een werkster van debile heeft mandibulae met 6 tot 9 tandjes en facetogen met 3 tot 6 omatidia op de grootste diameter.
* * * * *
© Dekoninck, Ignace, Vankerkhoven & Wegnez
* * * * *